Vandaag liep ik met een goede vriend in de duinen bij Castricum. Dat doen we eens in de twee of drie maanden. Het is een interessant figuur die zelfs na twintig jaar vriendschap met verrassende invalshoeken komt. Goede gesprekken die je dwingen alert te blijven. Nu vroeg hij iets wat me aan het denken zette. Hoe ik dacht over alleen reizen. Hij is, zoals ik, vrijgezel en dat betekent dat hij vaak alleen op vakantie gaat. En dan, zei hij, sta je te kijken naar iets fenomenaals in de natuur of in een stad en je kunt het niet delen. Op de mooie momenten slaat de eenzaamheid toe.
Ik heb alleen reizen nooit zo’n probleem gevonden. Meestal geef ik mezelf een doel; iets om me aan te vergapen, iets om tot me te nemen, iets te leren. En onderweg is er vaak wel een vorm van aanspraak. In de boeken van reisschrijver Paul Theroux lees je dat advies steeds opnieuw: reis alleen, want dan ontmoet je mensen. Mensen maken de reis.
En zo is het inderdaad. In Chili raakte ik in de woonkamer van een hospedaje aan de praat met een stel bouwvakkers. Ze hadden alcohol, dronken het ene glas na het andere, en ik mocht meezuipen. Supergeduldig met mijn gebrekkige Spaans. Op een gegeven wilden ze foto’s maken als aandenken van deze avond. Ik moest wel een (veel te strak) shirt van hun favoriete voetbalteam aan. Geen idee welke club, maar helemaal prima. We zaten tot 04.30 uur aan die lange tafel en met een kater vervolgde ik de volgende dag mijn weg zuidwaarts door hun langgerekte land.
In Australië was aansluiting vinden nooit een probleem. Ik was een backpacker in hostels vol backpackers. Na aankomst moest je eerst door het riedeltje heen dat elke nieuweling ten deel valt (waar kom je vandaan, waar ga je heen, hoelang ben je al in Oz) en daarna scheidde je het kaf van het koren en ontstond er een groepje dat samen optrekt. Het is heerlijk om in de Australische wildernis met gelijkgestemden te kamperen, barbecueën, drinken, naaktzwemmen en van watervallen afspringen. Die onderlinge vrijheid leek ook heel vanzelfsprekend.
Mensen maken de reis, maar in ons deel van Europa lijkt het steeds meer op een reis zonder mensen. Je zit in een buitenlandse trein en iedereen zit in zijn eigen wereld. Oortjes in, ogen gericht op het scherm. Allemaal individuele eilandjes.
En de internationale solotreinreiziger doet hetzelfde: scrollend door Tiktok, X of Insta ondergaat hij zijn treinreis. Soms komt er een landschap voorbij dat fotogeniek – dus een post waardig – is. En zo wordt de reis alsnog gedeeld met mensen in de virtuele bubbel. Alleen geloof ik niet dat hij, ondanks het virtueel tijdverdrijf, oprecht gelukkig is. Hij is eenzaam, lijdend onder een gebrek aan directe aanspraak en persoonlijke interesse.
Met het Deutschlandticket is het heel gemakkelijk geworden om even de grens over te hoppen en een land te verkennen dat verrassend veel te bieden heeft. Maar hoe vaker ik het doe, hoe vaker ik denk: waar is die oude reisbeleving? Trein na trein zit je met je telefoon in de hand. En dan weer alleen in een restaurant. En dan weer alleen aan de bar. En de volgende dag voltrekt zich precies hetzelfde.
Die vriend van me heeft geen Deutschlandticket. Hij is geen reiziger of überhaupt vaak van huis. Hij heeft een grote vriendenkring, maar dat zijn geen mensen die hij regelmatig ziet. Op vakantie gaan – waar hij dit onderwerp over begon – staat voor hem, tot op zekere hoogte, gelijk aan eenzaamheid. Ik vind het ontzettend dapper dat hij dit gevoel hardop durft uit te spreken, maar hij weet gelukkig ook dat hij daar niet alleen in staat.
Als MBO-leraar ziet hij ten eerste opmerkelijk veel jongeren die solo door het leven gaan. Ten tweede heeft hij als lid van een platform als Nieuwe Mensen Leren Kennen gezien dat er veel behoefte is aan meer contact, aan samen dingen ondernemen. Dat zie je ook in een Facebookgroep als Wandelmaatje Gezocht of de vele maatjesprojecten in het hele land.
Als reiziger heb ik gezien hoe gemakkelijk het is om contact te leggen als je alleen bent. Wie alleen reist, is benaderbaar voor de lokale bevolking. Maar is dit nog wel de realiteit? In mijn huidige reiservaringen (Europa) zie ik het niet echt meer terug en dat maakt het antwoord op de vraag van die vriend van me zo lastig te formuleren.
Het was voor mij, vooral destijds in Australië, heel vanzelfsprekend om mensen mee te vragen of meegevraagd te worden. Dat kun je in Nederland of Duitsland bijna niet verwachten. Mensen zijn zeer gereserveerd en leven dermate individueel dat je dit terug ziet in verontrustende cijfers: 48,6% van de volwassen Nederlanders voelt zich eenzaam (en 1 op 7 voelt zich erg eenzaam); onder jongeren van 16 tot 25 jaar voelt zelfs 1 op de 4 zich erg eenzaam. (Bron: Rijksoverheid.nl).
Ik kan niet spreken voor alleen reizen in landen als India of Indonesië, maar ik denk dat het Europese antwoord op dit moment vooral is dat alleen reizen in een wereld vol individuele eilandjes louter eenzaamheid in de hand werkt. Dat alleen reizen niet meer die romantische uitwerking heeft. Dat mensen elkaar wat vaker moeten meevragen (hoeveel lef het ook mag vergen), zodat die telefoon weg kan en je echt contact hebt. Zoiets. Maar het blijft een verdomd lastig onderwerp.
Hoe denk jij erover? Laat het weten in de reacties.
Reactie plaatsen
Reacties